Diş Dolguları Sağlığı ve Estetiği Geri Kazandıran Restorasyonlar
Estetik dolgu, diş hekimliğinde en sık uygulanan ve çürük, kırık, çatlak veya aşınma gibi nedenlerle madde kaybına uğramış dişlerin orijinal formunu, fonksiyonunu ve estetiğini geri kazandırmayı amaçlayan temel restorasyon yöntemidir. Bu işlem, sadece estetik bir kaygıyı gidermekle kalmaz, aynı zamanda dişin yapısal bütünlüğünü koruyarak, çürüğün ilerlemesini durdurur ve diş kaybını önler. Estetik dolgusu, hasarlı bölgedeki boşluğu doldurarak bakterilerin dişin iç katmanlarına sızmasını engeller ve çiğneme etkinliğini normale döndürür. Modern diş hekimliği, gelişen teknoloji ve malzeme bilimi sayesinde, hastalara estetik beklentilerini karşılayan, uzun ömürlü ve biyouyumlu çeşitli dolgu seçenekleri sunmaktadır.
Diş Dolgusu Neden ve Hangi Durumlarda Yapılır?
Estetik Diş dolgusu, dişin mine ve dentin tabakalarını etkileyen hasarları onarmak için hayati bir işlemdir. Başlıca uygulama nedenleri ve durumları şunlardır:
Diş Çürükleri: En yaygın nedendir. Çürük, mine tabakasında başlar ve tedavi edilmezse dentin ve pulpa (sinirler) tabakasına ilerleyerek şiddetli ağrı ve enfeksiyona yol açar. Dolgu, çürük dokuyu temizleyip boşluğu kapatarak ilerlemeyi durdurur.
Kırık veya Çatlak Dişler: Travma veya sert yiyecek ısırma sonucu oluşan küçük kırık ve çatlakların onarılması, dişin daha büyük hasar görmesini engeller.
Aşınmış Diş Yüzeyleri: Diş sıkma, gıcırdatma veya yanlış fırçalama alışkanlıkları nedeniyle aşınan diş yüzeylerini restore etmek ve hassasiyeti gidermek.
Dişler Arasındaki Boşluklar (Diastema): Özellikle estetik kaygılarla ön dişler arasındaki boşlukları kapatmak.
Eski Dolguların Yenilenmesi: Zamanla yıpranmış, sızıntı yapmış veya renk değiştirmiş eski dolguların, özellikle de amalgam (metal) dolguların estetik ve biyouyumlu malzemelerle değiştirilmesi.
Kanal Tedavisi Sonrası: Kanal tedavisi sonrasında dişin üst kısmında oluşan büyük madde kaybının restore edilmesi.
Güncel Diş Dolgusu Çeşitleri ve Uygulama Yöntemleri
Geleneksel amalgam dolgular (gri dolgular) yerini büyük ölçüde estetik ve biyouyumlu malzemelere bırakmıştır. Günümüzde en sık kullanılan estetik dolgu çeşitleri şunlardır:
1. Kompozit Dolgu (Estetik Dolgu / Beyaz Dolgu)
Kompozit dolgular, diş renginde olmaları ve doğal diş yapısına uyum sağlamaları nedeniyle en popüler dolgu türüdür. Reçine ve inorganik dolgu partiküllerinin karışımından oluşur.
Avantajları:
Yüksek Estetik: Dişin doğal rengine uygun olarak üretilir ve neredeyse görünmezdir.
Diş Dokusunu Koruma: Dişi kimyasal olarak bağlandığı (bonding) için, amalgam dolguya göre daha az sağlıklı diş dokusunun çıkarılması gerekir.
Hızlı Uygulama: Çoğu zaman lokal anestezi altında tek seansta tamamlanır.
Dezavantajları:
Dayanıklılık: Porselen veya amalgam kadar dayanıklı olmayabilir, büyük arka bölge dolgularında aşınma riski vardır.
Renk Değişimi: Çay, kahve, sigara gibi renklendirici ajanlara karşı zamanla renklenme eğilimi gösterebilir.
2. Estetik Kompozit Dolgu (Bonding Yöntemi / Kompozit Lamina)
“Bonding” kelimesi, kompozit reçinenin özel yapıştırıcı ajanlar (bonding ajanları) kullanılarak dişe kimyasal olarak bağlanması anlamına gelir. Bu yöntem, sadece çürük onarımında değil, dişin şeklini, boyutunu ve rengini estetik olarak değiştirmek amacıyla da kullanılır.
Kullanım Alanları: Dişler arasındaki boşlukları kapatma (diastema), diş boyunu uzatma, küçük kırıkların tamiri ve hafif çapraşıklıkların düzeltilmesi.
Özellikleri: Minimal invaziv bir yöntemdir; dişten çok az veya hiç sağlıklı doku çıkarılmaz. Porselen laminalara göre daha uygun maliyetlidir ve genellikle tek bir seansta tamamlanır. Bakımı iyi yapıldığında 5 ila 10 yıla kadar kullanılabilir.
3. Porselen Dolgu (İnley ve Onley)
Dişin madde kaybı çok büyük olduğunda, ancak kuron (kaplama) yapmaya gerek kalmayacak kadar sağlıklı diş dokusu kaldığında, laboratuvar ortamında hazırlanan seramik dolgulardır. İnley, dişin tüberkülleri (tepecikleri) arasına yerleştirilen dolgu tipiyken, Onley, bir veya daha fazla tüberkülü kaplayarak daha geniş bir alanı restore eder.
Uygulama Süreci: Genellikle iki seansta tamamlanır. İlk seansta çürük temizlenir, dişin dijital veya geleneksel ölçüsü alınır ve geçici dolgu yapılır. İkinci seansta laboratuvarda hassas ölçülerle hazırlanan porselen dolgu, özel yapıştırıcılarla dişe yapıştırılır. Modern klinikler, CAD/CAM teknolojisi ile bu dolguları tek seansta da üretebilir.
Avantajları:
Maksimum Dayanıklılık: Kompozit dolgulara göre daha yüksek çiğneme kuvvetlerine dayanıklıdır ve uzun ömürlüdür.
Üstün Kenar Uyumu: Laboratuvar ortamında hassas ölçülerle üretildiği için diş ile dolgu arasındaki kenar uyumu mükemmeldir, bu da ikincil çürük riskini azaltır.
Estetik ve Stabilite: Renk stabilitesi yüksektir, zamanla renk değiştirmez.
Estetik Diş Dolgusu İşleminin Aşamaları
Estetik Dolgu işlemi, hastanın konforunu sağlamak amacıyla lokal anestezi altında uygulanır ve genellikle 20 ila 60 dakika arasında sürer.
-
Muayene ve Teşhis: Diş hekimi, ağız içi muayene ve radyografik görüntülerle (röntgen) çürüğün derinliğini ve yayılımını kesin olarak tespit eder.
-
Lokal Anestezi: Dolgu yapılacak bölge uyuşturulur, böylece hasta işlem sırasında ağrı veya acı hissetmez.
-
Çürüğün Temizlenmesi: Hasarlı, çürük veya enfekte olmuş diş dokusu, özel döner aletler (frezler) veya bazı modern kliniklerde lazer teknolojisi kullanılarak tamamen temizlenir.
-
Hazırlık ve Bağlayıcı Uygulama (Bonding): Temizlenen boşluğun yüzeyi dolgunun dişe güçlü bir şekilde tutunabilmesi için özel kimyasal ajanlarla hazırlanır.
-
Dolgu Materyalinin Yerleştirilmesi ve Şekillendirilmesi: Seçilen dolgu malzemesi (örneğin kompozit reçine) tabakalar halinde boşluğa uygulanır ve dişin doğal anatomisine uygun olarak titizlikle şekillendirilir. Her katman, özel mavi ışık (kürleme ışığı) ile saniyeler içinde sertleştirilir.
-
Polisaj ve Son Kontrol: Sertleşen dolgunun yüzeyi cilalanarak pürüzsüz hale getirilir (polisaj). Ardından, hastanın ısırma dengesi kontrol edilir. Dolgu yüzeyinde çiğnemeyi veya kapanışı engelleyen fazla kısımlar varsa, bunlar düzeltilerek dolgu işlemi tamamlanır.
Dolgu Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler
Estetik Dolgu işlemi sonrası kısa süreli hassasiyet normaldir, ancak şiddetli ağrı 12 saati aşarsa hekime başvurulmalıdır. Estetik dolguların ömrünü uzatmak için çay, kahve ve sigara gibi renklendiricilerin tüketiminden sonra dişlerin fırçalanması önemlidir. Porselen dolgular ise daha dayanıklı olsa da, tüm dolguların uzun ömürlü olması için düzenli ağız hijyeni ve hekim kontrolü elzemdir. Erken teşhis ve uygun dolgu restorasyonu, diş sağlığının sürdürülmesinde en etkili yoldur.